- PC Lalnunmawii
A chunga rorelna thu a hriat veleh Chalthanga chu a râltlan ta a. Chalthanga that tura lal mi tirh chuan a ûm zui ta nghal a, Chalthanga zu khâwn lai chu a hnung lam atangin hreipuiin a chêk hlum ta a ni. Chalthanga thih thu Laltherin a lo hiat chuan a tuar na em em a, mi a ang maiin a lo awm ta a. Silhfen inbel lovin a awm a, khawlaiah te a tlaivâr fo ṭhin.
A hmangaih Chalthanga fa a lo pai hman hlauh a, chu chuan a khawvel nun a rawn thlak danglam leh deuh a, a lunglên erawh a ngai reng tho a ni. A fa a lo pian chuan a hlimin a lawm êm êm a, mipa ni a, a ding thei tir te chu chempui humtirin, “Bawihte, i pa phuba i la thei tawh ang em?” tiin maitai te a sahtir a sahtir ṭhin. Chutiang chu Chalthanga thattute chuan an lo hriatin an hlauthawng a, khaw dangah an pêm bo ta hial a ni. Vanduaithlâk takin a fapa chu a thi ta mai a, a inhnem vena ber a awm loh tâkah chuan khawharna leh lunglênna ruamah Lalchawngpuii nun chu a inher lut leh ta a ni. Laltheri hla phuah hun chhung hi a rei lo va, 1840 – 1845 chhung vel niin a lang.
a tihsan hmiah mai a, ban zai reng a rel thei lo a ni. A rilru natna leh a thinurna chu a zual zel a, kawr pawh ha lova chutia a awm chu a nu chuan hmu thei ngang lovin, “Puan tal hi sin teh,” tin puan chu a pe a, Laltheri chuan-
a tihsan leh hmiah bawk. Chalthanga rapthlak taka thah a nih hnuah a ruang chu lei daiah a awm a. A hmangaih berin chutia amah avanga hrehawm a tuar laia nuamsa taka lo awm chu a tum lo bur a ni. Puan a sin duh loh va, a tah a ban theih bawk si loh avang chuan Laltheri nu chu a mangang tak zet tawh a, chutia a fanu riltama awm tur leh a hrehawm tuar reng reng chu Nu hmangaihna chuan hmu thei lovin ei tur a va kensak leh ta a, Laltherin a lo hmuh chuan,
a tihsan leh mai a, eng mah chu a ei duh lo va, lunglenga thih mai pawh chu a duh tiin a sawi theih awm e. Chutia Chalthanga suna a rei tawk a tah hun chuan Chalthanga lu tar an lak thlak hnu, thla khat vel a liam tak meuh chuan in lamah chuan a haw ve ta hram a. A haw zan chuan a haw lawmna ni pah fawmin zu an zuk ho va, Laltheri chu an han pe a, a ni chuan, “Chalthanga in chhiah em?” a lo ti a, an chhiah lo tih an hrilh chuan, “Han chhiah rawn u kan lo in dun ang e,” a ti a. Chalthanga zu tur chu an laksak a, Laltheri chuan a va chhiah a, chu veleh chuan,
a ti zui leh mai a. A ruih lungpuam hnuah phei chuan pawisak leh zah pawh a nei lo tan a, a thinrim la kal zel nen,
a han ti ta a, chutah chuan Vanhnuailiana pawh a awm a nuam ta lo va, Laltheri lunglenzia a hre bawk si chu a kuta thih mai a hlau ta hial niin an sawi. Ni khua a lo rei hnu pawh chuan Chalthanga chu a theihnghilh thei mawlh lo. A hmel ṭhatna leh duhawmna te chu hmuh leh a châk a, a thlan te hial chu zu hawn a, en a chak a ni tih a hla atang hian a hmuh theih a-
a ti ngawih ngawih mai a ni. Chu chu a thil hmuh chak ni mah se, a taksa leh a hmelthatna te chu a chuai tawh dawn a ni tih chu a hre chiangtu a ni bawk si, beidawng tak siin-
a ti leh ta a, ni khat chu lungleng em ema leikapuia a din lai chuan khawimu a lo thlawk ri vu vu a, Laltheri chhaih ni awm tak chuan a awm vel a. Chalthanga thlarau a nih a ring tlat a, a riltamin chaw ei tur a rawn zawng nia ngaiin a nu chu a au va-
a ti a, a nu chuan a tih tak vat hman si lovah chuan amah chuan an chaw bel chu a chawi chhuak a, a chhiah leh ta a. Laltheri hi hmangaihna hian a bual â a, engkim maiah chuan Chalthanga hi a tel ve zel niin a ngaih theih a ni. Tin, Laltheri hian Chalthanga thattu chu a deuna leh a tih elna a hlaah hian a chhak chhuak bawk a-
tiin a sawi a, hetah hi chuan zu an in dun laia an thah a ni tih a hriat a. Chawngsai ang tih hi ‘chawng sa ang’ tihna a ni. Ral pawh that ngam si lo khan Chalthanga inring lo lai chu an that a, chawng sa an sat darh niai nuai ang maiin an dim lo va, lainatna leh khawngaihna tel lovin an that tihna a nih rinawm. Laltheri zai hi tlem azawng tar lan loh a la awm nual a, chutah pawh chuan a tuarna bak hmuh tur a awm lo. A hla aṭanga thil lo langte thlir ila.
(He article hi February 21, 2024-ah khan ni tin chanchinbu Vanglaini-ah tihchhuah a ni a, MiPOTY Foundation Day puala ziah a ni, A ziaktu hi MIPOTY Executive Committee Member a ni e).

Post a Comment